İrtifak hakkının kazanılması kural olarak tescille olur ancak tescilsiz olarak da kazanılabilir. İrtifak hakkı tescilsiz olarak 3 şekilde kazanılabilir;
- Mahkeme Kararı
İrtifak hakkını kuran sözleşmeyi taraflar yapmıştır. Fakat taşınmaz maliki irtifak hakkını tescilden kaçınmaktadır. Bu durumda tescile zorlama davası açılır. Hakimin yenilik doğuran kararı kesinleştiğinde irtifak hakkı kurulur.
- Kamulaştırma
Kaynakları örnek vermek gerekirse; kaynaklar üzerinde kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulabilir.
- Zamanaşımı
Burada 780/2 gereği zamanaşımıyla taşınmaz mülkiyetinin kazanılmasına ilişkin hükümler kıyasen uygulanır. Yani olağan zamanaşımını düşünürsek; yolsuz tescille irtifak hakkı sahibi görünen kişi en az 10 yıl davasız ve aralıksız irtifak hakkı sahibi sıfatıyla zilyet olmuşsa; bu süre sonunda irtifak hakkını kazanır.
Peki her bir irtifak hakkı sahibi zilyet midir?
Olumlu irtifaklarda zilyettir. Ama olumsuz irtifaklarda, irtifak sahibi nasıl zilyet olacak? Yani size manzara kapatmama irtifakı tanındı. Burada taşınmaz maliki manzara kapatmama yükümü altında; ama irtifak hakkı sahibinin zilyetliğinde bir şey yok. Bu halde hak zilyetliği gündeme geliyor. İrtifak hakkı sahibi, hakkını koruyacak şekilde davranış gösterdiği sürece zilyet sayılıyor; 10 yıl boyunca da aralıksız olarak zilyet olursa başta yolsuz tescille hakkı kazanmış da olsa zamanaşımıyla irtifak hakkını kazanmış oluyor.
Madde 780- İrtifak hakkının kurulması için tapu kütüğüne tescil şarttır.
İrtifak hakkının kazanılmasında ve tescilinde, aksi öngörülmüş olmadıkça taşınmaz mülkiyetine ilişkin hükümler uygulanır.
irtifak hakkının zamanaşımı yoluyla kazanılması, ancak mülkiyeti bu yolla elde edilebilecek taşınmazlarda mümkündür