Bu borçlar kanununda özel borç ilişkileri kısmında dedik vekalet var, havale var. Ama asılda olan sözleşmeler. Neredeyse tamamı sözleşmelerden ibaret borçlar kanununun özel borç ilişkilerini düzenleyen kısmının. Burada belli sınıflandırmalar yapılmış. Biz bunları belli kriterlere göre sınıflandıracağız. Bu sınıflandırmayı kitaplar sözleşmelerde yer alan asli edim yükmünün içeriğine göre yapmışlar.
1. Devir Borcu Doğuran Sözleşmeler
Taraflardan biri diğerine bir hakkın kesin olarak devrini taahhüt eder. Yani böyle bir sözleşme yaptığımızda devir borcu doğar. Bir hakkı, bir şeyi devretme borcu doğurur. Dolayısıyla ifa aşaması bu hakkın, bu şeyin devriyle gerçekleşir. Yani sizin bu sözleşmeyi yaparak bir hakkı devretme borcunuz doğuyor. İfa aşamanız da bu hakkın devredilmesine yönelik tasarruf işleminden ibaret.
2. Kullandırma Sözleşmeleri
Bir şeyin veya hakkın kullanımının geçici devri amacıyla kurulan sözleşmelerdir. Bunlar nedir mesela? İvazlı ivazsız da diyelim. İvazlısı kira, ivazsızı da ariyet (ödünç) sözleşmeleri.
3. İş Görme Sözleşmeleri
Taraflardan birinin edimi bir işi görmedir. Burada edim fiili ve edim sonucuna göre bir ayrım yapılmaktadır. Eğer bu iş görme açısından edim fiili önemliyse yani bir işin sadece görülmesi önemliyse hizmet ve vekalet sözleşmesinden; ancak o işin, edimin sonucu önemliyse eser sözleşmesinden bahsedilir.
4. Muhafaza Sözleşmeleri
Muhafaza sözleşmesinde de edim bir şeyin saklanmasındadır. Vedia, ardiye, otelci ve hancıya tevdi sözleşmeleri, usulsüz tevdi sözleşmeleri bunlar muhafaza sözleşmeleridir.
5. Teminat Sözleşmeleri
Edim konusu bir borcun ifasını sağlama veya tehlikeyi üstlenme veya bir sonucun taahhüdü olan sözleşmelerdir. Garanti sözleşmesi, kefalet sözleşmesi teminat amaçlı sözleşmelerdir.
6. Sonuçları Talih ve Tesadüfe Bağlı Sözleşmeler
Piyango bileti, iddia oynama. Burada sözleşmenin başlı başına özelliği talih ve tesadüf olacak. Kumar, bahis, sigortalar. Sigorta sözleşmeleri talih ve tesadüfe bağlıdır. Yani siz yıllarca prim ödeyin ödeyin hiç kaza yapmayın, sonra 15.yılda ben çok iyi şoförüm hiç sigorta yaptırmıyorum deyin, o gün kaza yaparsınız.
7. İrat Sözleşmeleri
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, kaydı hayatla irat sözleşmeleri. Bunlar irat sözleşmeleri olarak görülüyor. Üzerlerinde duracağız. Ölünceye kadar huzurevi sana bakıyor, sen de ona taşınmazını devrediyorsun. Kaydı hayatla irat da hayatı boyunca ona bir ödeme yapacağına ilişkin sözleşme.
8. Şirket Sözleşmesi
Bunlara birleşme sözleşmesi de deniyor. İki veya daha fazla kişinin ortak bir amaca erişmek için emek ve servetlerini birleştirmeyi borçlandığı sözleşmeler. Adi şirket, ticaret şirketlerinin sözleşmeleri bu kapsama giriyor.