Ceza, suç karşılığında uygulanan yaptırımdır.
Cezanın amaçları:
A) Ödetme (Kısas)
B) Önleme
Ba) Genel önleme (Korkutma)
Bb) Özel önleme (Topluma yeniden kazandırma, korkutma
ve toplum dışına itme)
Cezanın nitelikleri:
– Ceza mutlaka kanunla düzenlenmiş olmalıdır: kanunilik ilkesi.
– Ceza bireyselleştirilebilir olmalıdır.
– Ceza sadece suçu işleyen kişiye uygulanmalıdır: cezaların şahsiliği ilkesi.
– Ceza insan onuru ile bağdaşabilir olmalıdır.
– Ceza geri alınabilir ve düzeltilebilir olmalıdır.
– Ceza devlete az yük getirmelidir.
YTCK’nda öngörülen yaptırımlar:
A) Cezalar
Aa) Hapis cezası
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası
b) Müebbet hapis cezası
c) Süreli hapis cezası
Ab) Adli para cezası
B) Güvenlik tedbirleri
Ba) Belli haklardan yoksunluk
1) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinden men
2) Seçme ve seçilme ehliyetinden ve diğer siyasi hakları kullanmaktan men
3) Velayet hakkından, vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan men
4) Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi partilerin yöneticisi veya denetçisi olmaktan men
5) İzne tâbi bir meslek veya sanatı icra etmekten men
Bb) Müsadere
a) Eşya müsaderesi
b) Kazanç müsaderesi
Bc) Çocuklara özgü tedbirler
Bd) Akıl hastalarına özgü tedbirler
Be) Tekerrür ve özel tehlikeli suçlular
Bf) Sınırdışı edilme
Bg) Tüzel kişiler hakkında tedbirler
a) Müsadere
b) İznin iptali
Hapis Cezaları:
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, ölüm cezası yerine konulmuştur ve hükümlünün hayatı boyunca devam eder ve hükümlüler sıkı güvenlik rejimine tâbi tutulur. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum olanlar, cezanın ancak otuz yılını çektikten sonra koşullu salıvermeden yararlanabilirler.
Müebbet hapis cezası da kural olarak hükümlünün yaşamı boyunca devam eder, ancak bu cezaya mahkum olanlar cezanın yirmidört yılını çektin sonra diğer şartlar da varsa koşullu salıvermeden yararlanabilirler.
Süreli hapis cezası, 1 aydan az 20 yıldan fazla olamaz. Bir yıl ve daha az süreli hapis cezasına “kısa süreli hapis cezası” denir. Kısa süreli hapis cezaları para cezasına ve bazı başka yaptırımlara çevrilebilir.
Adli para cezası:
Adli para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı takdir edilen para tutarı ile çarpılması suretiyle hesaplanır. Bir gün karşılığı takdir edilen para en az yirmi en fazla yüz Türk Lirası olabilir.