- Terkin
Yararlanan taşınmaz malikinin yazılı terkin talebiyle yapılır. Yararlanan taşınmazda sınırlı ayni hak sahibi olup irtifak hakkının terkininden zarar görecek kişilerin de terkin talebini imzalaması gerekir.
İkinci bir yol olarak yararlanan taşınmaz maliki ile yüklü taşınmaz maliki bir araya gelerek terkini kararlaştırabilirler. Taraflar terkini kararlaştırdıkları bu sözleşmeyi resmi şekilde yapmak zorundadır. Resmi şekilde yapılan bu sözleşmeyle tapuya gidilerek de terkin talebinde bulunulabilir.
- Terkin Dışı Sona Erme
| Madde 783- İrtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer. |
Yüklü ya da yararlanan taşınmazlardan birisi tamamen yok olursa irtifak hakkı sona eriyor. İrtifak hakkı sona eriyor ama tapuda hala gözüküyor. Bunun içinde bu durumun tapuya bildirilerek açıklayıcı terkinin yapılması gerekiyor.
- Yüklü taşınmaz kamulaştırıldığı takdirde irtifak hakkı sona erer. Taşınmaz üzerindeki tüm haklar sona erdiği ve bedele dönüştürüldüğü için irtifak hakkı da sona eriyor.
- Süreli kurulmuş irtifak haklarında sürenin sona ermesi durumunda irtifak hakkı sona erer.
- Tescilsiz kazanılan mecra irtifakında mecraya ait tesisler kalktığında mecra irtifakı sona erer.
| Madde 785-Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir.
Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir. |
Terkinle sonra ermeden bahsederken yararlanan taşınmaz malikinin terkin talebinde bulunması gerektiğini söylemiştik. MK 785’de ise yüklü taşınmaz malikinin terkin talebi düzenlenmiş. Ama yüklü taşınmaz maliki gidip de tapuya terkin talebinde bulunamıyor, yararlanan taşınmaz malikine giderek terkin konusunda anlaşmaya çalışıyor. Eğer terkin talebini yararlanan taşınmaz maliki kabul ederse sıkıntı yok; ama eğer uymazsa yüklü taşınmaz maliki dava açarak terkini talep ediyor. Hakimin kesinleşen yenilik doğuran kararı ile de irtifak hakkı terkinden önce sona eriyor; daha sonra da açıklayıcı terkin yapılıyor.
Fakat yüklü taşınmaz malikinin terkini talep etmesi için şart öngörülmüş. Şu iki şarttan birisi sağlandığı zaman yüklü taşınmaz maliki terkin talebinde bulunabiliyor;
- İrtifak hakkının, yararlanan taşınmaza sağladığı yararın tamamen ortadan kalkması veya
- Yararlanan taşınmazın sağladığı yararın, yüklü taşınmazın katlandığı yüke oranla az olması
Ör; Sizin taşınmazınıza ulaşabileceğiniz bir yol yokken yandaki komşu taşınmaz üzerinde geçit irtifakı kurdunuz. Sonradan ise sizin yararlanan taşınmazınızın önüne yol yapılmış ve artık komşunuzun taşınmazından değil de bu yoldan geçerek taşınmazınıza ulaşabiliyorsunuz. Bu durumda geçit irtifakının size sağladığı yarar tamamen ortadan kalkmış oluyor ve komşunuz olan yüklü taşınmaz maliki dava açarak terkin talebinde bulunabiliyor.
İkinci olasılığa örnek verecek olursak; Deniz manzaralı bir eviniz var ve önünüzdeki bir taşınmaz üzerinde manzara kapatmama irtifakı kurdunuz. Daha sonra ise etrafınıza bir sürü bina yapılmış ve sizin manzaranız oldukça daralmış, sadece irtifak hakkı kurduğunuz taşınmazın üzerinden birazcık denizi görüyorsunuz. Yani sizin irtifak hakkıyla elde ettiğiniz yarar azalmış. Ama bu irtifak yüzünden yüklü taşınmaz maliki binasını yükseltemiyor ve yüklü taşınmazın değeri çok düşüyor. Bu durumda irtifak hakkının yüklü taşınmaz için oluşturduğu yük, sizin sağladığınız yarara oranla çok olduğundan yüklü taşınmaz malikine terkini talep hakkı tanınıyor.