-
ALICININ SATIŞ BEDELİNİ ÖDEME YÜKÜLÜLÜĞÜ
Alıcının satış sözleşmesinde temel boru bedel ödemektir. Dolayısıyla satış bedeli alacaklısı olan satıcı, borçlu temerrüdü hükümlerine gidebilir. Ancak bu genel hükümlerde yer almaktayken 235 ve 236. maddeler alıcının satış bedelini ödemede temerrüdü hakkında özel düzenlemeler getirmiş. 235 dönmeden bahsediyor:
IV. Alıcının temerrüdü
1. Satıcının dönme hakkı
MADDE 235- Satılanın, ancak satış bedeli ödendikten sonra veya ödenme anında devredilmesi gereken durumlarda alıcı temerrüde düşerse satıcı, herhangi bir işlem gerekmeksizin satıştan dönebilir.
Bu hakkını kullanmak isteyen satıcı, durumu gecikmeksizin alıcıya bildirmek zorundadır.
Satılanın zilyetliği satış bedeli ödenmeden alıcıya devredilmişse, alıcının temerrüdü sebebiyle satıcının dönme hakkını kullanarak satılanı geri alması, bu hakkın sözleşmede açıkça saklı tutulmasına bağlıdır.
Satıcı, peşin satışta, daha malı teslim etmemişken alıcı da satış bedelini ödemiyor. Peşin satışta malın teslimi ile bedelin ödenmesi eş zamanlıdır ve kanun koyucu da bu satışlarda dönme hakkının kullanılabilmesi için ek bir süre verilmesine gerek yoktur diyor. Bunun sonucu olarak da sözleşme, baştan itibaren, geçmişe etkili olarak ortadan kalkar.
2. ALICININ MALI TESLİM ALMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (BK 232)
C. Alıcının borçları
I. Satış bedelinin ödenmesi ve satılanın devralınması
MADDE 232- Alıcı, satış sözleşmesinde kararlaştırılmış olduğu biçimde satış bedelini ödemek ve kendisine sunulan satılanı devralmakla yükümlüdür.
Aksine yerel âdet veya anlaşma yoksa, satılanın hemen devralınması gereklidir.
Burada bir yükümlülükten bahsediliyor ancak doktrin bunun yanlış olduğunu söylüyor. Bu bir ödev olduğu söyleniyor. Dolayısıyla burada borçlunun temerrüdünden çok alacaklının temerrüdü hükümlerinin (BK md. 106) uygulanacağı söyleniyor. Alper Gümüş farklı düşünüyor. Ancak burada gerçekten işin özüne bakıldığında bir yükümlülük değil bir ödev var ve alacaklının temerrüdü hükümlerinin devreye girdiği bir durum söz konusudur ve satış bedelinin ödenmemesi bir ifa engelidir.
3. ALICININ DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ
- Ayıp Malla İlgili Yapılması Gerekenler
Bunlar külfettir. Ayıbı ihbar edip ayıplı malı teslim etmelidir.
- Mesafeli Satışlarda Alıcının Yükümlülükleri (BK md. 226)
Mesafeli satışlarda malı teslim alma, koruma gibi yükümlülükleri vardır.
- Teslim İle İlgili Bazı Masrafları Karşılama Yükümlülüğü (Bk Md. 210 Ve 211)
- Ambalaj, Malzeme Ve Belgeleri Geri Yollama Yükümlülüğü
Burada geri yollanması gereken ambalajın sıradan, uyduruk bir ambalaj olmaması gerekir.
- Alışveriş Sırasında Öğrendiği Sırları Saklama Yükümlülüğü
Bunlardan hangileri ödev, hangileri külfet somut olaya göre bakılıp hangi asli hangisi yan yükümlülük karar verilmesi gerekir. Çünkü bunların ne olduğunun tespiti talep edilebilecek şeyleri etkileyecektir.