-
Aktif Sigortalarında Sigorta Tazminatının Hesaplanması
Aktif Sigortalarında sigorta tazminatının belirlenmesinde üç şeye bakılır;
- Sigorta bedeli
- Sigorta değeri
- Sigorta zararı
Sigorta Bedeli, sigortacının yapacağı ödemenin azami tutarını gösterir.
eTTK’ya göre sigorta bedelinin sigorta poliçesinde yer alması kural olarak zorunluydu. Tek istisna; sigorta bedelinin sigorta poliçesinde yer almasının, sigorta ettirenin veya sigortalının yer almamasının sigorta ettirenin veya sigortalının menfaatine olması idi. Bu istisnanın tek işe yaradığı özel tür Yeni Değer Sigortasıdır. Bu sigorta türünde siz sigorta poliçesine bir değer yazarsanız malın yeni değeri sigorta bedelinin üzerindeyse onu değil bedeli alacaktınız. yTTK’da ise sigorta bedelinin sigorta poliçesine yazılmasının zorunlu olup olmadığına dair sarih bir hüküm yoktur. Ancak şunu söyleyebiliriz; eski kanuna göre oluşmuş bilgi birikimi, oluşmuş doktrin ve belki yTTK’daki muhtelif hükümlerin gai(amaçsal) yorumundan hareketle yTTK’da da bunun arandığını söyleyebiliriz.
Sigorta Değeri, sigortalanan menfaatin objektif parasal değeridir. Bu değer mutlaka objektif olmalıdır, objektif değer tektir. Objektif değer bulunurken genelde o menfaatle ilgili ne kadar çevre varsa hepsinde oluşmuş kanaatlerin ortalaması alınarak bu değer bulunur. Özellikle mallara ilişkin menfaatlerde bunu pek yapmak doğru olmayabilir. Örneğin, bir sanat eseri ya da el yazması bir pul. Kimisi bu mallara bir değer biçmezken, kimisine göre çok değerli mallar olabilir. O yüzden doktrince o mala ilişkin menfaate ilişkin parasal tespit yapılırken ilgili küçük çevrede biçilen değer dikkate alınmalıdır deniyor.
Sigorta Zararı, gerçekleşen riskin ortaya çıkarttığı zarardır. Peki, sigorta zararı nasıl belirlenir? Sigorta zararını, riziko ihbarı üzerine sigortacı ile sigorta ettiren sigortalı bir araya gelir ve müştereken belirleyebilir. Ama bu neredeyse hiç yapılmaz. Genellikle sigorta eksperi denilen serbest meslek mensupları tarafından tespit edilir. Sigorta zararını riziko mahalline gidip tespit edecek sigorta eksperini her iki taraf da tayin edebilir. Ama çoğu zaman sigorta eksperinin atanması talebi sigortacıdan gelir.
2. Pasif Sigortalarında Sigorta Tazminatının Hesaplanması
Aktif sigortalarından farklı olarak pasif sigortalarında(sorumluluk, zorunlu masrafların sigortasında) çoğu zaman tazminat belirlenirken 2 şeye bakılır.
- Sigorta Zararı
- Sigorta Bedeli
Aktif sigortalarından farklı olarak sigorta değeri yoktur. Sigorta değeri olmadığı için eksik sigorta, aşkın sigorta söz konusu olmaz. Birden çok sigorta hükümlerinin uygulanmaması gerekir.
Sorumluluk sigortaları için öngörülen garip bir hüküm var. Birden fazla sorumluluk sigortası varsa müşterek sigortaya dair 1. fıkra hükmü uygulanır. Mesela, tehlikeli bir faaliyet icra ediyorum. O faaliyetin icrası sırasında birilerine zarar verme olasılığı ve bu zararlardan dolayı tazminat ödeme zorunluluğu doğma ihtimali yüksek. 1 milyon bedel uygun deyip bu kadar bedelle sorumluluk sigortası yaptırdım. Daha sonra 1 milyon az diye düşünüp ilave bir tane daha 1 milyon bedelle sigorta yaptırabilirim. Aynı ya da farklı sigortacıyla. Aşkın sigorta söz konusu olmaz. Birden çok sigorta da söz konusu olmaz. Sebebi sigorta değerinin olmamasıdır. Sorumluluğu doğuran risk gerçekleşti. 1 milyon bedelli sözleşmem vardı. 400 binlik zarar doğdu. Poliçemde bedel yapılan ödeme nispetinde düşer.