Vergi yasası uyarınca vergilendirilmesi gereken vergi konularının yine yasa hükmü uyarınca verginin kapsamı dışına çıkarılmasıdır.
Muafiyette yasal yükümlüye yönelik yani kişiye yönelik bir kapsam dışı bırakma durumu söz konusuyken, vergi istisnasında vergi konusuna yönelik bir kapsam dışılık söz konusudur.
Örnekler KDV’den verilebilir. Mesela bilim ve güzel sanatları desteklemek amacıyla yapılan teslimler katma değer vergisinin konusundan istisna edilmiştir. Tiyatro, kütüphane, sergi, okuma ve konferans salonlarıyla ilgili yapılan teslimlerin bir kısmı yine KDV’den istisna edilmiştir.
Belki de en çarpıcı olanı: Örf ve adete göre verilen yüz görümlüğü ve drahomalar veraset ve intikal vergisinin konusundan istisna edilmiştir. Normalde veraset ve intikal vergisi her türlü ivazsız sağlar arası kazanımı vergilendirmeye çalışırken, yasa koyucunun veraset ve intikal vergisi kanununun 4.maddesinde yaptığı özel düzenleme gereği örf ve adete göre yapılan yüz görümlüğü ve drahomaların teslimi verginin konusu dışında bırakılmıştır. Aynı şekilde 3300lira civarında (3600 de olmuş olabilir 2015 itibariyle çok önemli değil) veraset ve intikal vergisi çerçevesinde yapılan bir bağış verginin konusundan istisna edilmiş. Normalde herhangi bir miktar sınırlaması olmasaydı, miktara ilişkin istisna olmasaydı bunları hepsi 1000lira da bağışlasanız 100lira da bağışlasanız veraset ve intikal vergisi ödemeniz lazımdı. Çünkü sağlar arası ivazsız bir intikal söz konusu, bağış bu kapsama giriyor. Ama yasa koyucu 3300 veya 3600liraya kadar olan kısmı vergiden istisna etmiş.
Emlak vergisi kanunu diyor ki aşağıda yazılı binalar, sözgelimi özel bütçeli idarelere ait ya da belediyelere ait binalar kiraya verilmemek şartıyla bina vergisinden daimi olarak muaftır. Şimdi emlak vergisinden iki tür vergi var. Yani alınan emlak vergisi tek bir vergi gibi gözüküyor ama bina veya arazi vergisi ödüyorsunuz. Ama zaten arazi üzerine bina yapıldığında zaten her durumda tek bir vergi ödüyorsunuz ama iki tür vergi söz konusu. Diyor ki yasa koyucu eğer il özel idaresine ya da belediyeye ait bir bina varsa kiraya verilmemek şartıyla bunlar emlak vergisinden muaftır. Sizce burada muafiyet mi var yoksa vergi istisnası mı? Bina verginin konusu mu yoksa verginin yükümlüsüne mi yönelik buradaki düzenleme? Peki, bunu düşünün, böyle bırakıyorum.